Uit culturele studies is gebleken dat vriendelijkheid belangrijk is in alle samenlevingen, maar dat het naargelang de culturele normen steeds anders tot uiting komt. In individualistische culturen (zoals de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk of Australië) ziet men vriendelijkheid bijvoorbeeld vaak als iets wat je vrijwillig doet voor de mensen die je nauw aan het hart liggen, maar waarvoor je impliciet wel erkenning of dankbaarheid verwacht. In collectivistische culturen (zoals Japan, Brazilië of India) maakt het dan weer integraal deel uit van het sociale leven. Daar is men ook vriendelijk tegen vreemden, zonder noodzakelijkerwijs iets terug te verwachten.

Andere culturen, en dan vooral culturen met weinig hiërarchie zoals de Nederlandse of de Zweedse, beschouwen vriendelijkheid dan weer als een teken van positief leiderschap. Zorgzame leiders worden er gewaardeerd om hun vermogen om samenwerking en vertrouwen binnen hun teams te bevorderen. Anderzijds wijst een te verzoenende houding in culturen met een strenge hiërarchie, zoals in China of Rusland, op een gebrek aan autoriteit of vastberadenheid. Daar hangt leiderschap dus vaak samen met strikte besluitvorming en directe communicatie.

In België is er sprake van een eerder individualistische cultuur en weinig hiërarchie.

Tot zover de context, laten we het nu hebben over vriendelijkheid op zich.

De voordelen van vriendelijkheid op de werkvloer

Aardig zijn op het werk, of merken dat iemand vriendelijk is, biedt heel wat onverwachte voordelen. We sommen er graag een paar op.

1/ Beter mentaal en emotioneel welzijn

Vriendelijkheid op het werk zorgt absoluut voor meer welzijn.Uit studies is namelijk gebleken dat het de aanmaak van endorfine stimuleert, een stof die plezier opwekt en pijn vermindert.Dat hormoon helpt dan ook stress en angst te verminderen, en versterkt het gevoel van voldoening op het werk.Bovendien komt er door een vriendelijk gebaar ook serotonine vrij, een neurotransmitter die onze stemming reguleert en depressies helpt te voorkomen.

2/ Sterkere professionele banden

Vriendelijkheid is levensbelangrijk om solide en duurzame professionele relaties op te bouwen.Door actief te luisteren en erkenning en wederzijdse ondersteuning aan te moedigen, schep je een sfeer van vertrouwen die de samenwerking alleen maar beter maakt.Werknemers die in een zorgzame omgeving werken, zullen dus sneller over hun ideeën vertellen, effectief samenwerken en conflicten constructief oplossen.

3/ Meer creativiteit en innovatie

Een werkomgeving waarin mensen aardig zijn voor elkaar stimuleert hen ook om risico’s te nemen en vernieuwende ideeën te opperen.De psychologische veiligheid – het gevoel dat je je mening kunt geven zonder bang te zijn voor het oordeel van anderen – is dan ook vele malen groter in een zorgzame omgeving.Dat helpt werknemers om creatieve oplossingen te bedenken en actief bij te dragen aan het innovatievermogen van het bedrijf.

4/ Lager personeelsverloop

Vriendelijk zijn is cruciaal voor wie trouwe werknemers wil. Organisaties die volop inzetten op welwillendheid zien hun personeelsverloop aanzienlijk dalen. De werknemers voelen zich namelijk meer verbonden met een bedrijf dat hun waarde erkent en een klimaat creëert waarin respect en ondersteuning centraal staan. Hun loyaliteit zorgt daardoor voor meer stabiliteit binnen de teams én een besparing op de rekrutering en opleiding van nieuwe medewerkers.

Betere prestaties, meer betrokkenheid

Vriendelijkheid op het werk is trouwens niet alleen nuttig in de situaties die we net hebben besproken, maar ook uitstekend nieuws voor het bedrijf zelf. Het heeft namelijk een rechtstreeks effect op de prestaties. Een onderzoek van HALO Branded Solutions, een bedrijf gespecialiseerd in werknemersbetrokkenheid en bedrijfscultuur, naar het effect van vriendelijkheid op de werkvloer leverde alvast interessante cijfers op:

+26% energie in zorgzame teams
→ Werknemers voelen zich dag in, dag uit dynamischer en energieker.

+36% werktevredenheid
→ In een werkomgeving waarin respect en erkenning centraal staan, zitten werknemers duidelijk beter in hun vel.

+44% betrokkenheid bij de organisatie
→ Werknemers zijn meer betrokken bij hun missie en bij de doelstellingen van het bedrijf.

Deze cijfers bewijzen hoe vriendelijkheid op de werkvloer de productiviteit en algehele efficiëntie kan verhogen. Omgekeerd heeft onbeleefdheid het tegenovergestelde effect. Dat bleek ook uit het onderzoek ‘The Price of Incivility’, dat Harvard Business Review bij meer dan achthonderd werknemers uit verschillende sectoren voerde. Voor die studie werd het effect van onbeleefdheid op het werk (niet luisteren, denigrerende opmerkingen, gebrek aan erkenning) op het gedrag, de motivatie en de betrokkenheid van werknemers geanalyseerd.

De resultaten waren frappant:

• 48% van de werknemers zegt minder inspanningen te willen leveren als ze onbeschoft worden behandeld.
• 38% levert bewust werk van lagere kwaliteit.
• 80% geeft aan tijd te hebben verspild door zich zorgen te maken over dit gedrag.
• 25% geeft toe dat ze hun frustraties uitwerken op de klanten.

Vriendelijkheid leren cultiveren

Niet iedereen is van nature vriendelijk, maar dat is helemaal niet erg. Aardig zijn kun je namelijk leren. Deze gemakkelijke tips kun je bijvoorbeeld meteen in de praktijk brengen J

1/ Laat mensen samenwerken in plaats van de strijd met elkaar aan te gaan. Werk in duo’s of in kleine groepjes om banden te smeden.

2/ Beloon mensen wanneer ze goed samenwerken, niet alleen voor hun individuele resultaten.

3/ Organiseer workshops of trainingen over empathie, geweldloze communicatie of conflictbeheersing. Neem die competenties ook op in evaluatiegesprekken en ontwikkelingsplannen.

 

4/ Richt ruimtes in waarin mensen zich kunnen ontspannen en op adem kunnen komen.

 

5/ Voer ‘zorgzame’ pauzes in (meditatie, gesprekken zonder professioneel doel ...).

6/ Houd aan het begin van elke vergadering een ‘minuut van erkenning’ om recente successen onder de aandacht te brengen.

7/ Bied aan om een belangrijk document na te lezen, een telefoontje aan te nemen voor een drukbezette collega of een nieuwe medewerker te begeleiden.

Uiteraard moeten managers het goede voorbeeld geven en diezelfde vriendelijkheid uitstralen in hun taal en in hun besluitvorming. Die hiërarchische welwillendheid kan ook tot uiting komen in beschikbaarheid, flexibiliteit en oprechte aandacht voor de medewerkers.

 

Pas op voor verkeerd geïnterpreteerde vriendelijkheid

Hoewel vriendelijkheid een waardevolle eigenschap is, wordt het in bepaalde werkomgevingen soms verkeerd opgevat. In een competitieve of hiërarchische bedrijfscultuur kan zorgzaam gedrag gezien worden als een gebrek aan ambitie of standvastigheid, of zelfs als zwakte. Soms wordt het beschouwd als verkapt opportunisme, en in sommige bedrijven wordt een inschikkelijke manager inefficiënt geacht omdat hij of zij conflicten uit de weg gaat om toch maar vriendelijk te worden bevonden. Daarom moet je niet alleen aardig zijn, maar ook ‘welwillend standvastig’.

Vriendelijkheid in interpersoonlijke relaties op het werk moet bovendien beperkt blijven tot de professionele sfeer. Wees dus niet té aardig, want dat kan men dan weer opvatten als een inbreuk of een verlangen naar ongepaste intimiteit.

Ook belangrijk: mensen die het iedereen naar de zin willen maken of die moeilijk ‘nee’ kunnen zeggen, lopen het risico overweldigd te raken. Want als welwillendheid een automatisme wordt, nemen ze al snel te veel hooi op hun vork. Dat zorgt dan weer voor een scheefgetrokken evenwicht tussen werk en privé, met een burn-out als mogelijk resultaat. Cruciaal is dus dat je leert om duidelijke grenzen te stellen en tegelijkertijd beleefd en solidair te blijven. Blijvende vriendelijkheid is namelijk gestoeld op wederzijds respect, en dat begint bij zelfrespect.

• Delen