Mobiliteitskwesties werden lange tijd gezien als een zaak van de eerder linkse bobo's. De economische en ecologische crisissen van de voorbije dertig jaar – en ook de recentere coronacrisis – hebben die situatie echter radicaal veranderd, inclusief onze visie op mobiliteit. Bijna niemand kan nog ontkennen dat onze manier van verplaatsen op middellange termijn gepaard moet gaan met een reële persoonlijke en collectieve verantwoordelijkheid. En net daar kunnen de bedrijven en werkgevers in België een rol van betekenis spelen.

 

Mobiliteit vanuit het standpunt van hr: waarvoor?

Een al te eenvoudige vraag, zult u denken. En toch beseffen veel Belgische bedrijven en werkgevers nog niet dat een aangepaste en verantwoorde mobiliteit tal van gevolgen en voordelen heeft. In de eerste plaats is er uiteraard de ecologische uitdaging. Dat de cijfers van de CO₂-uitstoot alarmerend zijn hoeven we u niet meer te vertellen. Maar ook op economisch vlak zijn er tal van interessante legale voordelen voor werknemers en bedrijven, en kan een aangepaste mobiliteit heel wat besparingen opleveren (kleinere vloot, minder brandstofkosten ...).

Nog een voordeel is het bedrijfsimago, zowel intern als naar de buitenwereld toe. Tot slot zorgt een mobiliteitsbeleid op maat van de medewerkers ervoor dat ze minder gestresseerd op het werk aankomen en hun levenskwaliteit erop vooruit gaat. Als u op een regenachtige ochtend al eens de ring rond Brussel of Antwerpen nam, weet u wat we bedoelen.

 

Tijd voor actie: enkele ideeën

Wie wil nadenken over mobiliteit in zijn bedrijf, hoeft niet noodzakelijk het wiel opnieuw uit te vinden. Er zijn namelijk tal van mogelijkheden die hun nut al hebben bewezen. Een eerste idee is actieve mobiliteit stimuleren. Denk voor fietsers bijvoorbeeld aan de leasing van een (elektrische) fiets of bied hen een bedrijfsfiets aan. Ook als uw medewerkers al een eigen fiets hebben kunt u herstellingsmateriaal en fietspompen ter beschikking stellen, specifieke parkeerplaatsen voorzien in een afgesloten garage of een fietsbox, of zelfs een jaarlijks onderhoud aanbieden.

Een tweede mogelijkheid is een informatiesysteem invoeren om collega's die willen carpoolen met elkaar in contact te brengen. Een tegemoetkoming voor de kosten voor het openbaar vervoer (in bepaalde gevallen zelfs bovenop een bedrijfswagen) is ook erg populair. Gedeelde bedrijfswagens ter beschikking stellen is nog een andere mogelijkheid.

De coronacrisis heeft tot slot duidelijk gemaakt dat de mobiliteit ook een stuk lichter kan dankzij nieuwe manieren van werken zoals telewerk, vergaderen via videoconferentie, aangepaste dienstroosters enz.

 

En hoe zit het op fiscaal vlak?

België komt vaak creatief uit de hoek als het gaat om fiscaliteit. Ook mobiliteit is op dat vlak geen uitzondering. Hieronder proberen we wat duidelijkheid te scheppen.

• Voor werknemers die te voet komen bestaat er een niet-belastbare kilometervergoeding tot € 0,15/km. Die voetgangerspremie is wel beperkt tot € 380 per jaar.
• Zijn er in uw bedrijf medewerkers die met de fiets naar het werk komen? Voor bepaalde maatregelen voor fietsers (aankoop van een fiets, kleedkamer ...) geldt een belastingvrijstelling tot 120%. De werkgever kan zijn werknemers ook tot € 0,23/km betalen voor de woon-werkverplaatsingen (heen en terug) per fiets.
• Bij carpoolen zijn er twee keuzes: een forfaitaire vergoeding of beroepsonkosten aangeven ter waarde van € 0,15/km. De tussenkomst voor carpoolen is bovendien combineerbaar met andere voordelen voor de kilometers die op een andere wijze worden afgelegd: per fiets, te voet ...
• Om werknemers aan te moedigen om met het openbaar vervoer naar het werk te komen, moeten de bedrijven minstens 75% van de abonnementskosten voor hun rekening nemen.
• Voor telewerk kan een werknemer een niet-belastbare vergoeding tot € 40 per maand krijgen om diens concrete behoeften op dat vlak te dekken (internet, verwarming ...).

Sinds 1 maart 2019 kunnen bedrijven die dat wensen hun werknemers tot slot de mogelijkheid bieden om, onder bepaalde voorwaarden, hun bedrijfswagen in te ruilen voor een mobiliteitsbudget. Dat voordeel is volledig onbelast voor de werknemer en volledig aftrekbaar voor de werkgever (pijler 2). Meer informatie vindt u hier.

 

Verplichte doorlichting en impact

In België moeten bepaalde bedrijven om de drie jaar hun mobiliteitsbeleid doorlichten. Dat staat in de programmawet van 8 april 2003 en geldt sinds 2005. Alle overheden en privébedrijven met minstens honderd werknemers moeten aan deze verplichting voldoen.

Maar hoe kunnen andere bedrijven zo'n balans opmaken? Uiteraard bestaan er een aantal publieke en private experten die u daarbij kunnen helpen. Of u kunt inspiratie opdoen bij de best practices van andere bedrijven. De Edinburgh Napier University in Schotland deed een studie om na te gaan welke maatregelen een reële impact hebben op het gedrag en de mobiliteit, en welke gecombineerde maatregelen het meest een gedragsverandering uitlokken. De conclusies van dat onderzoek zijn erg interessant.

• Een mobiliteitsplan dat enkel gebaseerd is op het promoten (via marketing) van alternatieven voor de bedrijfswagen brengt helemaal geen gedragsverandering.
• Een plan met maatregelen die carpooling en fietsen aanmoedigen, zorgt voor een daling met 3 tot 5% van het gebruik van de eigen wagen voor woon-werkverplaatsingen.
• Een plan met maatregelen die carpooling en fietsen aanmoedigen, in combinatie met shuttles van het bedrijf en hoge kortingen op de openbaarvervoertarieven, zorgt dan weer voor een daling met ongeveer 10%.
• De toepassing van alle hierboven vermelde maatregelen, in combinatie met een beleid waarbij autorijden wordt afgeraden, kan zorgen voor een daling met 15 tot 30% van het gebruik van persoonlijke wagens met slechts één gebruiker voor de woon-werkverplaatsingen.

 

Vooruitzichten voor 2030

In 2015 publiceerde het Federaal Planbureau een rapport over de economische en demografische groeivooruitzichten. Het Planbureau ging toen uit van een jaarlijkse toename van 0,5% van het aantal verplaatsingen in België, d.w.z. een toename van het totale verplaatsingsvolume met 10% tussen 2012 en 2030.

Tegelijkertijd zou de Belg 11% meer afstand afleggen. Naast die stijging van het aantal verplaatsingen komt er ook een toename van de files. En dat zal de verkeerssituatie in sommige Belgische steden nog heel wat complexer maken.

Brussel en Antwerpen behoren vandaag namelijk jammer genoeg al tot de wereldtop van drukste steden als het gaat om tijdverlies in de file (gegevens van VIAS institute). In Antwerpen verliezen automobilisten gemiddeld 34 minuten per dag. Dat is 7% meer dan in 2008. In Brussel is dat zelfs gemiddeld 44 minuten per dag. Ook in Namen, Bergen, Leuven, Charleroi, Gent en Mechelen staat u regelmatig in de file. Een mobiliteitsplan en mobiliteitsoplossingen zijn dus een realiteit waarmee bedrijven op zeer korte termijn rekening moeten houden als ze dat momenteel nog niet doen.

• Delen