De tewerkstelling van senioren ondergaat een ware transformatie.
In de arbeidswereld is de leeftijd vaak een doorslaggevende factor voor aanwervingen, vertrekken, functietoekenningen, promoties … Maar helaas is er ook een keerzijde: er wordt vaak op leeftijd gediscrimineerd. Paradoxaal genoeg vergrijst de arbeidsmarkt in België steeds verder. Misschien is dat goed nieuws, want senioren kunnen bedrijven een echte meerwaarde bieden. Wij zetten de feiten op een rijtje.
Vaak denken we bij het woord 'senior' aan mensen die ouder zijn dan wij, maar in de praktijk zijn de 'senioren' in een bedrijf alle medewerkers vanaf 45 tot 50 jaar. Ja, zelfs al doet dat een beetje pijn 😉
Elon Musk, de algemeen directeur van SpaceX en sinds kort ook van Twitter, voorspelt alvast: “Op een dag zal de mens onsterfelijk zijn. Maar tot het zover is, blijven we ouder worden. En in onze 'moderne' samenleving wordt er niet altijd rekening gehouden met personen op leeftijd.”
Werk vinden na 45: allesbehalve makkelijk
Voor wie ouder is dan 45 jaar, is het niet altijd evident om werk te vinden. Vaak moeten die mensen opboksen tegen negatieve vooroordelen.
Die negativiteit komt van drie kanten.
Ten eerste is er het beeld dat de senior van zichzelf heeft. Als iemand al een tijdje tevergeefs op zoek is naar werk, kunnen zijn zelfbeeld en zelfvertrouwen een deuk krijgen.
Ten tweede zijn er de vooroordelen op de arbeidsmarkt en bij werkgevers: 'oudere' kandidaten zijn duur, vaker ziek en niet mee met de tijd. Daarbovenop wordt vaak getwijfeld aan hun aanpassingsvermogen: als iemand twintig jaar bij een bedrijf heeft gewerkt, is die persoon dan niet te erg vastgeroest in zijn gewoonten? Om nog maar te zwijgen over het idee dat 'ouderen' in het beste geval niet zo goed uit de voeten kunnen met nieuwe soorten technologie en in het slechtste geval technofoob zijn.
Tot slot hebben ook de collega's bepaalde vooroordelen over senioren. Ze zouden nieuwe processen minder goed begrijpen, trager werken, ouderwets zijn en zich vastklampen aan een maatschappij die niet meer bestaat.
Leeftijdsdiscriminatie, wat is dat precies?
“Op een dag ging ik me voorstellen bij een Brusselse start-up die actief was in de digitale sector, met mijn cv op zak. Naast mijn universiteitsdiploma's kon ik uitpakken met meerdere opleidingen over het gebruik van social media, digitale tools … Ik was toen 52 jaar. Toen de verantwoordelijke arriveerde, zei hij me dat er in dat bedrijf niemand wilde samenwerken met iemand die hun moeder had kunnen zijn. Dat kwam hard aan”, vertelt Nathalie, die nu zelfstandig consultant is.
Wat Nathalie heeft meegemaakt, is helaas geen alleenstaand geval. Het heeft zelfs een naam: leeftijdsdiscriminatie. Net als bij andere vormen van discriminatie gaat het hier om iemand minachten, maar dan op basis van diens leeftijd.
Net zoals racisme is leeftijdsdiscriminatie verboden.
Helaas is het desondanks schering en inslag. In Frankrijk is het zelfs het grootste discriminatiecriterium bij aanwervingen.
Iemand een baan weigeren vanwege zijn leeftijd mag niet, behalve in zeer uitzonderlijke gevallen wanneer het 'legitiem, gepast en redelijk' is. Een model zoeken dat ouder dan 45 jaar is om reclame te maken voor antirimpelcrème is toegestaan. Kandidaten jonger dan 26 jaar aanwerven met een startbaanovereenkomst zodat ze de werkgever minder kosten, is ook gerechtvaardigd. Deze leeftijdsgroep is namelijk oververtegenwoordigd onder de werkzoekenden.
Het is ook verboden om iemand een opleiding, loonsverhoging, promotie en dergelijke te ontzeggen vanwege zijn leeftijd.
Leeftijdsdiscriminatie verstopt zich soms in onverwachte hoekjes. Columniste Marianne Zwagerman ontketende in april 2020 een heel maatschappelijk debat in Nederland nadat ze een tweet de wereld in had gestuurd over ouderen tijdens de COVID-pandemie: “Het dorre hout wordt gekapt.” Daarin vergelijkt ze oudere mensen met houtafval.
De realiteit op de markt
“Sinds 2020 telt de wereldbevolking voor het eerst in de geschiedenis meer 65-plussers dan kinderen jonger dan 5. Er zijn meer grootouders dan kleinkinderen”, schrijft Camilla Cavendish in haar boek Extra Time: 10 Lessons for an Ageing World. Die realiteit heeft concrete gevolgen op lange termijn voor de arbeidswereld in de westerse landen. De cijfers voor België liegen er niet om: de arbeidsmarkt vergrijst.
Dat komt deels door de veranderende demografie. Daarnaast wil de overheid meer ouderen aan het werk houden, want in het kader van de Europa 2020-strategie heeft België zich voorgenomen om tegen 2020 een tewerkstellingsgraad van 50 % te halen bij de 55- tot 64-jarigen.
In 2021 was die opdracht ruimschoots volbracht: 54,5 % van de 55- tot 65-jarigen in ons land was aan het werk (53,4 % in Brussel, 57 % in Vlaanderen en 49,9 % in Wallonië). Er zijn iets meer mannelijke senioren actief dan vrouwelijke en we stellen ook vast dat er meer mensen met een hoger diploma aan het werk zijn.
In de praktijk hebben senioren nu ook een steeds grotere kans om aangeworven te worden. Dat legde Bart Buysse (voorzitter van Fevia, de federatie van de Belgische voedingsindustrie) uit aan Roularta Group, en hij haalde er nog meer cijfers bij: “In 2015-2016 was 10 % van alle aangeworven personen ouder dan 50, tegenover 6 tot 7 % in 2007-2008. In 2017 lag het cijfer rond de 11 %.”
Voordelen van oudere werknemers
Senioren op de werkvloer hebben tal van voordelen te bieden. En die zijn niet min.
Allereerst zijn werknemers ouder dan 45 rustiger en kalmer. Met hun ervaring en wijsheid zijn ze een rots in de branding en zorgen ze voor stabiliteit in het team. Dat is een onschatbare softskill.
Meestal zijn ze ook experts in hun vakgebied. Wie 20 jaar actief is in een bepaalde sector, doet wel wat vakkennis op.
Die vakkennis kunnen ze doorgeven aan de nieuwe generatie. Niet alleen door gewoon dagelijks samen te werken, maar ook op een georganiseerde manier met een mentorprogramma.
Senioren hebben ook nog een andere belangrijke troef: een adresboekje en netwerk met contactpersonen die goed van pas kunnen komen voor hun nieuwe werkgever.
Oudere werknemers bieden ook een zekere stabiliteit, want slechts 5 % van hen is actief op zoek naar een nieuwe baan. Dat is drie keer minder dan de werknemers jonger dan 45 (bron: enquête SD Worx 2021, 'A Worker’s Journey').
Tot slot hebben bedrijven er vaak ook financieel baat bij om 55-plussers aan te werven. België heeft meerdere maatregelen op dat vlak, van lagere loonkosten tot kortingen op de werkgeversbijdragen.
Korte metten met vooroordelen
Nee, senioren zijn niet vaker ziek. Wat korte afwezigheden betreft (minder dan één maand), scoren ze in België zelfs beter dan de dertigers. Er zijn wel meer oudere werknemers langdurig afwezig, maar daartegenover staat dat na één maand afwezigheid het ziekenfonds het overneemt. De werkgeverskosten voor afwezige ouderen zijn dus eigenlijk lager dan die voor afwezige jongere werknemers.
Nee, ze zijn niet minder gemotiveerd. Vaak is zelfs het tegenovergestelde waar, op enkele zeldzame uitzonderingen na. Want wie heeft moeten zwoegen om een baan te pakken te krijgen, zal zijn uiterste best doen om die te behouden en niet opnieuw te moeten beginnen.
Nee, vijftigplussers zijn niet passief. Het bewijs? Er zijn 65 % meer Amerikanen in de leeftijdscategorie 55-65 die een bedrijf starten dan bij de 20- tot 34-jarigen!
Bron: welcometothejungle
Nee, 45- tot 50-jarigen zijn niet versleten. Om het met de woorden van Coco Chanel te zeggen: “Niemand is nog jong na 40 jaar, maar je kunt op elke leeftijd onweerstaanbaar zijn.”
Dat geldt ook op het werk 😉
