Sinds een tiental jaar verklaren heel wat artikels in welke mate de concentratie een probleem geworden is, en vooral bij jongeren, door de voortdurende afleiding door de sociale media, schermen ... Maar dat is in feite altijd al zo geweest. Het menselijke brein is NIET voorbestemd om zich te concentreren. Meer nog, dat is net een van de grote kenmerken ervan. Onze hersenen scannen voortdurend de omgeving. Ze zoomen de hele tijd in en uit om de ontvangen informatie te analyseren en te zien of er gevaar dreigt. Hierdoor kon de mens trouwens overleven en voorkomen dat hij werd gedood of opgegeten door roofdieren. Als Claudia dus passeert, dan kijkt u op en denkt u niet meer aan die e-mail die u aan het opstellen bent. Dat is een natuurlijke reflex. Instinctief hebt u zich ervan verzekerd dat uw omgeving veilig is. Gedachten die alle kanten op schieten, dat is eigen aan de mens. In het Engels noemen ze dit een 'monkey mind'. Want onze gedachten gaan soms alle kanten uit, net zoals een aap van tak naar tak slingert. Ziet u soms door de bomen het bos niet meer? Zich concentreren kunt u leren.

 

Werken met of zonder muziek?

Een van de grote discussiepunten over concentratie op het werk is muziek. Dit kan algemene achtergrondmuziek zijn, maar ook de muziek die we via onze koptelefoon beluisteren. Sommigen krijgen hierdoor meer energie en een betere focus. Anderen zeggen dat het hen afleidt of ergert.

Deze discussie is niets nieuws en de wetenschap heeft er al veel onderzoek naar gevoerd. Zo publiceerde het gerenommeerde tijdschrift Nature in 1993 een studie die een rechtstreeks verband aantoonde tussen het hoge slaagpercentage bij enkele testen naar ruimtelijk inzicht en het luisteren naar sonates van Mozart. Dat verband werd trouwens het 'Mozart-effect' genoemd.

In 2005 toonde Teresa Lesiuk, hoogleraar muziektherapie aan de universiteit van Miami, aan dat werknemers die naar muziek luisterden, hun taken efficiënter uitvoerden en betere ideeën voorstelden dan wie in stilte werkte. Dit resultaat werd in 2020 bevestigd in een studie door dr. Neil McLatchie van de universiteit van Lancaster.

Maar in 2010 legde het wetenschappelijke tijdschrift Applied Cognitive Psychology dan weer aan de hand van testen uit dat muziek een negatieve invloed heeft op het concentratievermogen.

Wat moeten we met deze tegenstrijdige conclusies? Een andere studie geeft misschien uitsluitsel. In 2013 toonden Finse en Italiaanse onderzoekers aan dat de resultaten vooral afhingen van de soort muziek. Bekende muziek bevorderde de concentratie, onbekende muziek niet. In de studie wordt ook uitgelegd dat de positieve of negatieve effecten van het werken met muziek in de eerste plaats persoonsgebonden zijn, en dat veralgemenen dus gevaarlijk is.

Beweren uw collega's of kinderen dat ze beter met muziek werken, maar kunt u dat zelf moeilijk geloven? Gun hen toch maar het voordeel van de twijfel.

 

We zijn niet allemaal gelijk.

Ons brein werkt niet hetzelfde als dat van onze collega's. Iedereen is anders! De ene kan zich beter concentreren dan de andere. Dat is een wetenschappelijk feit.

Zo had Kurt Cobain, de overleden zanger en songschrijver van de groep Nirvana, alle symptomen van ADHD (aandachtstekort-hyperactiviteitstoornis). Hij was hyperactief, nieuwsgierig, hypersensitief en asociaal. Op school deed hij het niet zo goed, hoewel hij bijzonder intelligent en artistiek begaafd was.

In België lijdt 5 tot 10% van de kinderen aan deze aandoening, en 2 tot 5% van de volwassenen. Onder ADHD vallen niet de (hyper)sensitieve mensen, die ook soms moeite hebben om zich te concentreren of te werken in een voor hen 'invasieve' omgeving.

We hebben allemaal andere vaardigheden en gevoeligheden. Wat moet u dan doen om u te concentreren? Maak ten eerste een lijst van storende elementen (bv. geluid, computer, huisdier, koffie- of rookpauzes, collega's). Bedenk daarna voor elke storend element een oplossing (bv. uw gsm uitzetten, de deur van uw bureau sluiten, een koffiekan naast u zetten, uw collega's laten weten dat u gedurende een bepaalde tijd niet beschikbaar bent). Even interessant is een lijstje maken van de elementen die uw concentratie bevorderen (bv. muziek of stilte J, de aanwezigheid van een motiverende collega, een leuk plekje). 

 

Zéér praktische tips

Er zijn nog heel wat andere praktische tips die iedereen intussen wel al kent.

1. Zorg voor een goede lichamelijke conditie. 'Mens sana in corpore sano', dat is u wellicht niet onbekend. Goed slapen, voldoende rust nemen én bewegen zijn een must. Bent u op kantoor en hebt u straks een vergadering, al dan niet via Teams? Zorg kort voor wat beweging. Sta recht en maak uw ledematen los. Spring ter plaatse. Zo zet u lichaam én geest op scherp.
2. Doe geen twintig dingen tegelijk. Met het ene oog uw mailbox in de gaten houden, met het andere uw smartphone checken én ondertussen luisteren naar uw collega die over zijn kinderen vertelt ... Dat klinkt u misschien als muziek in de oren. Maar helaas, dat is niet mogelijk! Al wie het tegendeel beweert, heeft het mis. U leren concentreren is bovenal leren prioriteiten te stellen en u daarop focussen.
3. Deel uw werktijd op in blokken om u goed te kunnen concentreren. Drie uur geconcentreerd werken, zonder pauze, is niet alleen niet realistisch, maar ook niet haalbaar. Zelfs de grootste sporters ter wereld kunnen zich gemiddeld hooguit maar twee uur concentreren. Max Verstappen, wereldkampioen F1, zou bijvoorbeeld geen grand prix van 3 uur kunnen rijden.
4. Zorg voor zuurstof. Verlucht uw bureau of ga enkele minuten naar buiten om uw hersenen opnieuw van zuurstof te voorzien. En om uw concentratie een boost te geven.
5. Let op uw voeding. Alcohol drinken, roken of te vet eten kunt u uiteraard beter vermijden als u zich wilt concentreren. Anderzijds is voldoende water drinken sterk aanbevolen.
6. Tot slot kunnen nog andere elementen voor u belangrijk zijn: de omgevingstemperatuur, uw werkhouding (staand of zittend), daglicht, de instellingen van uw computerscherm (licht, kleur) ...

 

Kleine tekenen die wijzen op een gebrek aan concentratie

We krijgen allemaal wel eens te maken met mensen die met hun gedachten elders zitten terwijl we iets aan het vertellen zijn. Maar hoe merkt u dat? Heel eenvoudig: aan hun lichaamstaal.

De Amerikaanse communicatiecoach Nick Morgan (auteur van het boek Power Cues: The Subtle Science of Leading Groups, Persuading Others, and Maximizing Your Personal Impact) legt uit dat “de hersenen zo werken dat we onze emoties eerst uitdrukken via ons lichaam en dat het tot negen seconden kan duren voordat ons bewustzijn wordt bereikt”.

Waar moet u precies op letten? Kijk eerst en vooral naar de positie van de voeten. Wijzen de tenen in uw richting, dan is uw gesprekspartner aan het luisteren. In alle andere gevallen zit hij elders met zijn gedachten. Let ook op de blik. Staart uw gesprekspartner u aan en knikt hij, dan doet hij maar alsof hij aan het luisteren is. Een derde belangrijk punt is de afstand waarop uw gesprekspartner staat. Hoe verder, hoe groter het gevaar dat hij er niet met zijn volle aandacht bij is. Kijk tot slot ook naar de handen. Friemelt uw gesprekspartner ergens aan (boek, gsm ...) of speelt hij wat met zijn vingers, dan heeft hij wellicht al afgehaakt.

Is uw gesprekspartner verstrooid, dan kan dit te wijten zijn aan drie factoren. Uw gesprekspartner zelf, de omgeving en uzelf.

U kunt niets veranderen aan de aard van de persoon voor u. Maar u kunt wel storende elementen in de omgeving wegnemen (geluid, telefoon, ontmoetingsplek ...). Bovendien kunt u alles uit de kast halen om de aandacht van uw gesprekspartner vast te houden (in de ogen kijken, glimlachen, letten op wat/hoe u iets zegt, humor gebruiken ...).

Tot slot nog enkele bedenkingen voor managers. Waarom introduceert u geen 'concentratiebevorderende maatregelen'? Zo kunt u voor taken die meer aandacht vereisen, telewerk toestaan, aparte ruimtes voor 'concentratiewerk' inrichten of een meetingloze dag invoeren, zodat uw mensen hun werk eens niet moeten onderbreken voor een zoveelste overleg.

 

Zo, we zijn aan het einde van dit artikle gekomen. Wij hebben de eindmeet gehaald ... U ook? 🙂

• Delen